Table of Contents
ક્રિપ્ટોકરન્સીએ બ્લોકચેન ટેક્નોલોજી દ્વારા વિશ્વને ડિસેન્ટ્રલાઇઝ્ડ નાણાકીય સિસ્ટમ મોડલ સાથે પરિચય કરાવ્યો. જ્યારે ક્રિપ્ટોકરન્સી ફંજીબલ કરન્સી અને ટ્રેડેબલ એસેટ બંનેનો હેતુ પૂર્ણ કરે છે, બ્લોકચેન એ છે જેણે તેને બધા માટે સુલભ બનાવવાનું શક્ય બનાવ્યું છે. બ્લોકચેનની આ બહુવિધ કાર્યક્ષમતાએ હાલના નાણાકીય ઉદ્યોગને ટેક્નોલોજીની આસપાસ અનુકૂલન કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા છે, અને તેના માટે કેન્દ્રિત નાણાકીય સેવાઓનું વિશ્વ બનાવે છે.
હવે, ક્રિપ્ટોકરન્સી અને બ્લોકચેનની નાણાકીય સેવાઓની આ દુનિયાને વ્યાપક રીતે બે શ્રેણીઓમાં વિભાજિત કરી શકાય છે. જે ડિસેન્ટ્રલાઇઝ્ડ ફાઇનાન્સ (DeFi) અને કેન્દ્રીયકૃત ફાઇનાન્સ (CeFi) છે. જ્યારે આ બંને શ્રેણીઓ સમાન ઉદ્દેશ્યને હાંસલ કરવા માટે સેવા આપે છે, પરંતુ તેમને હાંસલ કરવાની રીતો ભિન્ન હોય છે. ચાલો તેમની વ્યાખ્યાઓથી શરૂઆત કરીએ.
DeFi શું છે?
ડીસેંટ્રલાઇઝ્ડ (ડિસેન્ટ્રલાઇઝ્ડ) ફાઇનાન્સ, સંક્ષિપ્તમાં DeFi, ટ્રેડિંગ, લોન, ડેરિવેટિવ્ઝ અને સમાન સેવાઓ જેવી નાણાકીય સેવાઓ મેળવવા માટે ડિસેન્ટ્રલાઇઝ્ડ નેટવર્કની એપ્લિકેશનને સંદર્ભિત કરે છે. DeFi માં વ્યક્તિ અથવા સંસ્થાના રૂપમાં કોઈપણ મધ્યસ્થીનો સમાવેશ થતો નથી. તેના બદલે, સિસ્ટમ સ્માર્ટ કોન્ટ્રાક્ટ અને સમાન પ્રોટોકોલ પર કામ કરે છે જે મધ્યસ્થી માણસની સંડોવણી વિના બે પક્ષો વચ્ચે સેવાઓનો વિનિમય કરવાની મંજૂરી આપે છે.
ત્વરિત નોંધ:- સ્માર્ટ કોન્ટ્રાક્ટ એ બ્લોકચેન નેટવર્કમાં સ્વયં-સંચાલિત પ્રોગ્રામેબલ કોડ છે જે જ્યારે તેની અંતર્ગત પૂર્વ-સંમત સૂચનાઓ સંતોષાય છે ત્યારે તે પોતે જ એક્ઝિક્યુટ થાય છે.
સંસ્થા ઈન્ટરફેસ, સપોર્ટ અને ગ્રાહકની ફરિયાદોનું નિરાકરણ પૂરું પાડે છે. ક્રિપ્ટો વિશ્વમાં, ક્રિપ્ટોકરન્સી એક્સચેન્જ એ CeFi એન્ટિટીનું ઉદાહરણ છે જ્યાં ગ્રાહક તેની સેવાઓનો લાભ લેવા એક્સચેન્જ પર નોંધણી કરાવે છે. તેથી વાસ્તવિક-વિશ્વની નાણાકીય સેવા સંસ્થાઓની જેમ જ, વપરાશકર્તા ઇચ્છિત સેવાઓ મેળવવા માટે તેમના ભંડોળનો ઉપયોગ કરવા માટે કેન્દ્રિય સંસ્થાને અધિકૃત કરે છે.
CeFi શું છે?
સેન્ટ્રલાઈઝ્ડ ફાઇનાન્સ, સંક્ષિપ્તમાં CeFi, હાલના નાણાકીય ઉદ્યોગ જેવું જ છે જ્યાં સંસ્થા અથવા મધ્યસ્થી વ્યક્તિ ટ્રેડ (વેપાર), લોન, સ્વેપ વગેરે જેવી નાણાકીય સેવાની સુવિધા આપે છે, જે પ્રક્રિયામાં મોટેભાગે કેન્દ્રિય નિર્ણય લેનાર હોય છે.
સંસ્થા ઈન્ટરફેસ, સપોર્ટ અને ગ્રાહકની ફરિયાદોનું નિરાકરણ પૂરું પાડે છે. ક્રિપ્ટો વિશ્વમાં, ક્રિપ્ટોકરન્સી એક્સચેન્જ એ CeFi એન્ટિટીનું ઉદાહરણ છે જ્યાં ગ્રાહક તેની સેવાઓનો લાભ લેવા એક્સચેન્જ પર નોંધણી કરાવે છે. તેથી વાસ્તવિક-વિશ્વની નાણાકીય સેવા સંસ્થાઓની જેમ જ, વપરાશકર્તા ઇચ્છિત સેવાઓ મેળવવા માટે તેમના ભંડોળનો ઉપયોગ કરવા માટે કેન્દ્રિય સંસ્થાને અધિકૃત કરે છે.
DeFi અને CeFi ના તફાવતની સમજ
આ ચર્ચા સાથે સંકળાયેલી સૂક્ષ્મતાને સમજવાની એક રીત એ છે કે પહેલા DeFi અને CeFi બંનેના ફાયદાની ચર્ચા કરવી, ત્યારબાદ તેમના ગેરફાયદાની ચર્ચા કરવી. જો કે, આ એક ચોક્કસ પરિમાણ પર એકસાથે બંને નાણાકીય શ્રેણીઓનું મૂલ્યાંકન કરવાથી દૂર કરે છે. નીચેની ચર્ચા દરમિયાન, અમે DeFi અને CeFi બંને ક્ષેત્રોમાં પ્રસ્તુત વલણો અને સેવાઓનું વ્યાપકપણે વિશ્લેષણ કરીશું. બેમાંથી કોઈપણ ક્ષેત્રની કેટલીક નાણાકીય સંસ્થાઓ સૂચિબદ્ધ સુવિધાઓથી અલગ હોઈ શકે છે. જો કે, ચર્ચાના અવકાશ માટે, બંને ક્ષેત્રોમાં લોકપ્રિય વલણોની ચર્ચા કરવામાં આવે છે.
તેથી અહીં મેટ્રિક્સ પર બંને સેવાઓનું મૂલ્યાંકન છે જે મહત્વપૂર્ણ છે:
#1 ભંડોળની ઍક્સેસ
CeFi એ સિદ્ધાંત પર કામ કરે છે કે વપરાશકર્તાએ તેમના ભંડોળને CeFi સંસ્થામાં સ્થાનાંતરિત કરવાની જરૂર છે. પછી વપરાશકર્તા ભંડોળના ઉપયોગનું નિર્દેશન કરી શકે છે, પરંતુ સંસ્થા ભંડોળનું સંચાલન કરે છે. આ ખરીદેલી અને ટ્રેડ કરેલી ક્રિપ્ટોકરન્સી માટે પણ છે. સંસ્થા તેના વૉલેટમાં ક્રિપ્ટો સ્ટોર કરે છે, અને વપરાશકર્તા પાસે તેની ચાવી હોતી નથી.
DeFi તેના બદલે વપરાશકર્તાને તેમના ભંડોળનો તેમને ગમે તે રીતે ઉપયોગ કરવાની શક્તિ આપે છે. વપરાશકર્તાને ફક્ત DeFi નેટવર્ક ઍક્સેસ કરવાની જરૂર છે, જે પછી વપરાશકર્તાને ઓળખ માટે સીરીયલ નંબર આપે છે. એકવાર નેટવર્ક પર આવ્યા પછી, વપરાશકર્તા નેટવર્ક પર સપોર્ટેડ કોઈપણ વસ્તુ માટે ભંડોળનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
#2 સુલભતા
CeFi માટે વપરાશકર્તાએ KYC પ્રક્રિયામાંથી પસાર થયા પછી તેમની અંગત માહિતી શેર કરીને એક્સચેન્જમાં નોંધણી કરાવવી જરૂરી છે. આમ સંસ્થાઓ ગ્રાહકને તેમની સેવા આપવાનો ઇનકાર કરી શકે છે. જ્યારે DeFi વપરાશકર્તાની ઓળખને અને તેઓ ક્યાંથી આવે છે તે ધ્યાનમાં લીધા વિના (મૂળભૂત શરતોને આધીન) જ નોંધણી કરે છે.
#3 વપરાશકર્તા ઈન્ટરફેસ
મુખ્ય નાણાકીય સંસ્થાઓ અને સંગઠનોમાં CeFi ક્ષેત્રનો સમાવેશ થતો હોવાથી, તેઓ ગ્રાહકના શ્રેષ્ઠ સમર્થન માટે નેવિગેટ કરવા માટે સરળ અને વપરાશકર્તા મૈત્રીપૂર્ણ ઇન્ટરફેસ ઓફર કરે છે. મોટા ભાગના DeFi નેટવર્ક્સમાં આ લક્ષણનો અભાવ હોય છે અને તેથી શરૂઆતમાં ઉપયોગ કરવા માટે થોડું જટિલ લાગે છે.
#4 ગ્રાહક સેવા
CeFi એ દરેક એક્સચેન્જ અને સંસ્થા સાથેની સ્પર્ધાત્મક જગ્યા છે જે ગ્રાહકને લલચાવવાનો પ્રયાસ કરે છે. આમ આ સેક્ટર દ્વારા ઓફર કરવામાં આવતી ગ્રાહક સંભાળ સેવા દોષરહિત છે, જેમાં ગ્રાહકની જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં લેવા માટે વિશેષ વિભાગો સોંપવામાં આવ્યા છે. ફરીથી કહીએ તો, DeFi નેટવર્ક્સ સ્વતંત્ર નેટવર્ક્સ છે અને સામાન્ય રીતે તેમાં ગ્રાહક સપોર્ટ સેવાઓ આવતી નથી.
#5 પારદર્શિતા
DeFi ડિસેન્ટ્રલાઇઝ્ડતાના સિદ્ધાંત પર કામ કરે છે. તેથી ભૂતકાળના વ્યવહારો, હાલના સભ્યો અને અન્ય મહત્ત્વપૂર્ણ માહિતીથી જ નેટવર્કની માહિતી ખાતાવહી પર સાર્વજનિક રીતે ઉપલબ્ધ છે. બીજી બાજુ, CeFi સંસ્થાઓ, પડદા પાછળ કામ કરે છે, જે ફક્ત વેપારને સરળ બનાવે છે.
#6 ફિયાટ રૂપાંતરણ
ફિયાટ રૂપાંતરણ એ CeFi એન્ટિટીની મુખ્ય વિશેષતા છે. કોઈ વ્યક્તિ સંસ્થા દ્વારા તેમના નાણાંને ક્રિપ્ટોઝમાં અને ઊલટું કન્વર્ટ કરી શકે છે. DeFi નેટવર્ક્સ તેમના સભ્યોને આ પ્રકારની સુવિધા આપતા નથી.
#7 નવીનતાનો અવકાશ
જ્યારે CeFi સેવાઓની વાત આવે છે ત્યારે નવીનતા જેવું બહુ નથી. જો કે, બ્લોકચેન હજુ પણ પ્રારંભિક તબક્કામાં છે અને નિયમિતપણે ગ્રાઉન્ડ બ્રેકિંગ ઉન્નતિઓ થઈ રહી છે, તેથી DeFi નેટવર્ક્સ પોતાને ઉત્તેજક દરે અપગ્રેડ કરી રહ્યાં છે. આ વપરાશકર્તાઓ માટે વધુ સ્વચાલિત લાભો આપે છે.
#8 ક્રોસ-ચેઈન સેવાઓ
CeFi ક્રોસ-ચેઈન સેવાઓની સુવિધા આપે છે જ્યાં વ્યક્તિ ક્રિપ્ટોકરન્સી અથવા અન્ય ક્રિપ્ટોકરન્સી અથવા ટોકન માટે સમાન પ્લેટફોર્મ પર વેપાર કરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, લાઇટકોઈન સામે બિટકોઈન અથવા ઊલટું.
જો કે, મોટાભાગના DeFi નેટવર્ક આવા પ્રકારના વેપારને સમર્થન આપી શકતા નથી. માત્ર થોડા જ પ્રોટોકોલનો ઉપયોગ કરે છે જેમ કે ‘એટોમિક ક્રોસ-ચેઈન સ્વેપ’ જે એક ક્રિપ્ટો એસેટને બીજીમાં બદલી શકે છે. પરંતુ આ સ્વેપને કોડિંગની જરૂર છે જે અમુક સમયે જટિલ હોઈ શકે છે.
#9 સંભવિત ભય
CeFi સાથે સંકળાયેલ એક મુખ્ય ખતરો એ એક્સચેન્જો અથવા અન્ય સંસ્થાઓનું ભયાનક હેકિંગ છે. જ્યારે એક્સચેન્જો અને તે જ રીતે પ્રદાતાઓ ઘણીવાર પોતાને બચાવવા માટે અદ્યતન સુરક્ષા પગલાંની સ્થાપિત કરે છે, ત્યારે પણ વિનિમય ચોરીઓના દર બે મહિને સમાચારો આવતા જ હોય છે.
બીજી બાજુ, DeFi સિસ્ટમનો સૌથી મોટો બદલો નેટવર્ક પોતે જ છે. કોડની લાઇનમાં કોઈપણ ખામી અથવા બગ વપરાશકર્તાઓની સંપત્તિને જોખમમાં મૂકી શકે છે.
તો કયું વધુ સારું છે?
કમનસીબે, આનો કોઈ સરળ જવાબ નથી. અહીં, વેપારીએ પોતાની જરૂરિયાતો જાણવા માટે આત્મનિરીક્ષણ કરવાની જરૂર છે કે તેઓ કઈ વિશેષતાઓને વધુ મહત્વ આપે છે. જો તમારા ભંડોળ પર નિયંત્રણ ગુમાવવું એ મુખ્ય ચિંતા છે તો DeFi ચર્ચામાં ટોચ પર આવે છે. જો કે, મધ્યવર્તી સંસ્થાઓમાં ભંડોળ સ્થાનાંતરિત કરવું એ એક એવી પ્રવૃત્તિ છે જેમાં લાખો લોકો દરરોજ ઇક્વિટી ટ્રેડિંગ દરમિયાન ભાગ લે છે. તેથી, આ ચિંતાનો વિષય ન હોવો જોઈએ.
તેવી જ રીતે, જો ફિયાટ કન્વર્ઝન અથવા ક્રોસ-ચેન ટ્રાન્ઝેકશન તમારા ક્રિપ્ટોકરન્સીના ઉપયોગનો નિર્ણાયક ભાગ છે, તો CeFi પોતાને બજારમાં સૌથી વિશ્વસનીય વિકલ્પ તરીકે રજૂ કરે છે. ફરીથી, ઉપર ચર્ચા કર્યા મુજબ, એટોમિક ક્રોસ-ચેઈન સ્વેપ આ સેવાઓને DeFi ઇકોસિસ્ટમમાં સુવિધા આપી શકે છે. ક્રોસ-ચેઈન સેવાઓનો અવિરત લાભ લેવા માટે તમે યોગ્ય DeFi નેટવર્ક શોધી શકો છો.
કદાચ, લાંબા ગાળે, એક હાઇબ્રિડ બ્લોકચેન ફાઇનાન્સિયલ સિસ્ટમ ઉભરી શકે છે જે આ બંને નાણાકીય સેવા કેટેગરીના ફાયદાઓને જોડશે. જો કે, હમણાં માટે, તે વાસ્તવિકતાથી દૂર છે. તેથી એક સેવાની તુલનામાં બીજી સેવા પસંદ કરવાની આ મૂંઝવણથી તમારું ટ્રેડિંગ ન અટકાવો. તે બંનેને અજમાવી જુઓ અને પછી ખાતરી કરો કે તમારી જરૂરિયાતો અને માંગણીઓ સાથે વધુ સુસંગત કઈ છે.
WazirX પર શરૂઆત કરવામાં તમારી સહાયતા માટે અહીં એક માર્ગદર્શિકા આપેલી છે.
અસ્વીકરણ: ક્રિપ્ટોકરન્સી એ કાનૂની ટેન્ડર નથી અને હાલમાં તે અનિયંત્રિત છે. કૃપા કરીને ખાતરી કરો કે તમે ક્રિપ્ટોકરન્સીનું વેપાર કરતી વખતે પૂરતું જોખમ મૂલ્યાંકન કરો છો કારણ કે તે ઘણી વખત ઊંચી કિંમતની અસ્થિરતાને આધીન હોય છે. આ વિભાગમાં આપેલી માહિતી કોઈપણ રોકાણ સલાહ અથવા WazirX ની સત્તાવાર સ્થિતિનું પ્રતિનિધિત્વ કરતી નથી. WazirX આ બ્લોગ પોસ્ટને કોઈપણ સમયે અને કોઈપણ કારણોસર પૂર્વ સૂચના આપ્યા વિના સુધારવા અથવા બદલવાનો તેની સંપૂર્ણ વિવેકબુદ્ધિથી અધિકાર અનામત રાખે છે.
